آیا واقعا 21 تیر روز جهانی بدون پلاستیک است؟

روز جهانی بدون پلاستیک دقیقا چه روزی است؟

در ایران برخی این روز را برابر با 12 جولای یا همان 21 تیر میدانند و برخی دیگر نیز این روز را به تاریخ 3 جولای (12 تیر) نسبت میدهند. باتوجه به اینکه سازمان رسمی، بین المللی و واحدی برای تعیین این روز وجود ندارد شاید نتوان به طور دقیق تاریخ آن را مشخص کرد اما اغلب منابع ایرانی، روز جهانی بدون پلاستیک را برابر با 21 تیر ماه میدانند.

در این مقاله از سری مقالات روز های جهانی محیط زیست، اطلاعات جامع و البته جالبی را در مورد این روز جهانی، آمار منتشر شده در مورد پلاستیک و اقدامات کشور های مختلف در قبال این ماده خطرناک را در اختیار شما قرار میدهیم.

21 تیر؛ روز جهانی بدون پلاستیک (12 جولای)

پلاستیک، اشغالگر واقعی است!!

این عنوانی است که در یکی از خبرگذاری های رسمی انگلیسی به چشم میخورَد و به معنای واقعی کلمه عمق فاجعه موجود را بیان میکند. احتمالا 170 سال پیش، زمانی که “الکساندر پارکس” پلاستیک را اختراع میکرد، نمیدانست حتی پس از گذشت چنین زمان طولانی، اختراع او در طبیعت باقی میماند و با خاصیت دیر تجزیه شوندگی خود، دنیای انسان ها و دیگر موجودات را با خطر روبرو کند.

به اطراف خود نگاهی بیاندازید؛ چند وسیله پلاستیکی در منزل یا محل کارتان مشاهده میکنید؟ از صندلی زیر پای شما تا رایانه روی میز و تلفن همراهِ در دستتان از پلاستیک ساخته شده اند. پلاستیک حتی در تولید بهترین نوع پوشاک ما نیز مورد استفاده قرار میگیرد!!

مطمئنا میدانید که برای تجزیه یک قطعه پلاستیکی، به زمانی بین 200 تا 500 سال نیاز داریم. حال تصور کنید که چطور قرار است این همه وسایل و اشیاء پلاستیکی در اطراف ما جای خود را به ماده ای دیگر بدهند و یا اصلا از دنیای ما حذف شوند؟

ده ها هزار موجود زنده در سال، به طور مستقیم در اثر برخورد با وسایل پلاستیکی از بین میروند. قسمت اعظمی از این مرگ و میر، در طبیعت آبی و در اثر بلعیده شدن قطعات پلاستیکی توسط آبزیان اتفاق می افتد. این جانوران پس از اشتباه گرفتن پلاستیک با یک وعده غذایی و بلعیدن آن دچار خفگی میشوند و یا دچار پارگی قسمت های داخلی بدن خود شده و در نهایت پلاستیک به آرامی و با مرگ دردناکی به زندگی آنها خاتمه میدهد.

این اتفاق در دریای خلیج فارس و دریای عمان به دفعات مشاهده شده و باعث ایجاد صحنه های غم انگیزی از مرگ حیوانات شده است. اما آیا صرفا این موضوع و مرگ حیوانات باعث شده تا 21 تیر یا 12 جولای به عنوان روز جهانی بدون پلاستیک ثبت شود؟

مضرات پلاستیک در چرخه غذایی موجودات

میدانید که تمامی موجودات در چرخه غذایی طبقه بندی میشوند. ماهیان غذای دلفین ها و پرندگان و پرندگان غذای انسان ها هستند. شاید در ایران به خوبی شاهد این موضوع نباشیم اما در اغلب نقاط جهان، به دلیل عدم وجود محدودیت های دینی در تغذیه، مشاهده میکنیم که در رأس چرخه غذایی، در نهایت انسان ها ایستاده اند. دلفین ها، کوسه ها، نهنگ ها، پرندگان مختلف و حتی حیوانات وحشی در نهایت غذای انسان ها هستند.

موجودات ابتدای این چرخه از پلاستیک ها و مواد آلوده به پلاستیک استفاده میکنند، با توجه به اینکه تجزیه این مواد با سرعت بسیار کندی صورت میگیرد، همواره این مواد به بدن موجودات بالاتر در چرخه غذایی منتقل میشوند و در نهایت شاهد این موضوع هستیم که ضرر و زیان موارد پلیمری چون پلی اتیلن به بدن انسان منتقل میشود.

مواد سازنده پلاستیک عمدتا مواد شیمیایی هستند و ورود آنها به بدن انسان باعث ایجاد مشکلات بسیار فراوانی میشود. از جمله این مشکلات تأثیر بر بدن جنین مادران باردار است. از این رو اهمیت پلاستیک و عدم وجود آن در جوامع بشری بیش از پیش حس شد و باعث شد تا دست اندرکاران به فکر مبارزه با این مشکل بسیار بزرگ باشند. یکی از این اقدامات فرهنگی و نمادین انجام شده، نام گذاری روز 12 جولای به نام روز جهانی بدون پلاستیک بود.

آمار های تکان دهنده پلاستیکی!!

آمار هایی که هر ساله توسط سازمان های بهداشتی در مورد این ماده و استفاده از آن منتشر میشود واقعا تکان دهنده است و بر لزوم حذف پلاستیک، بیش از پیش تأکید میکند.

_ در ایران روزانه بیش از 50 هزار تن زباله تولید میشود که سهم زباله های پلاستیکی از آن، 3500 تن است. دقت کنید که این آمار صرفا مربوط به زباله های یک روز از کشور ایران است.

_ در سال بیشتر از 90 میلیون بشکه نفت برای تولید مواد پلاستیکی مورد نیاز در دنیا استفاده میشود که قسمت زیادی از این مایعات نفتی صرف تولید پلاستیک های سخت شده که گاها تجزیه این نوع پلاستیک بیشتر از هزار سال زمان میبرد.

_ وجود پلاستیک به صورت ساده و سخت در طبیعت، فقط باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی و تأثیرات مستقیم بر روی موجودات نیست، بلکه گرم شدن این قطعات با نور خورشید و یا آتش، باعث آزاد سازی گاز های سمی میشود که میتواند تمامی موجودات در سطح کره زمین را مورد تأثیر سوء خود قرار دهد.

_ بسیاری از شرکت ها و کارخانجات بزرگ برای از بین بردن پلاستیک مورد استفاده خود، از سوزاندن آن استفاده میکنند که با توجه به توضیحات داده شده باعث ایجاد گاز های سمی و مشکلات بسیار زیاد در محیط زیست میشوند.

_ نگهداری از نان داغ در پلاستیک و آب یخ در بطری های پلاستیکی باعث آزاد شدن ماده های شیمیایی و سمی در این مواد غذایی میشود.

_ در ایالات متحده آمریکا در سال حدود 400 میلیارد قطعه پلاستیکی مورد استفاده قرار میگیرد که در نهایت چیزی کمتر از 10 میلیارد قطعه آن بازیافت میشود، یعنی حدودا یک تا دو درصد.

_ استفاده از کیسه های پلاستیکی در طی 70 سال اخیر، به بیش از 200 برابر رسیده است و نرخ تولید جهانی آن حدودا بیشتر از 250 میلیون تن است.

_ در هر 800 متر مربع از آب اقیانوس ها، بیش از 23 هزار قطعه پلاستیکی وجود دارد.

روز جهانی بدون پلاستیک و اقدامات مفید کشور ها

در سال 1988 کشور بنگلادش با سیل ویرانگری روبرو شد. این سیل باعث ایجاد خسارات مالی و جانی زیادی در این کشور شد. جالب است بدانید که یکی از موارد تشدید کننده سیل در این کشور، قرار گرفتن کیسه های پلاستیکی رها شده در طبیعت، در جلو راه سیستم های تخلیه فاضلاب بود. این موضوع باعث شد تا در حدود 14 سال بعد، تولید پلاستیک در این کشور ممنوع شود.

کشور بوتان از دیگر کشور هایی بود که استفاده از این ماده را موجب ضرر و زیان تشخیص داد و در سال 2007 میلادی فروش آن را ممنوع اعلام کرد. همزمان با این تصمیم و در همین سال میلادی، در هنگ کنگ نیز برای فروشندگان پلاستیک مالیات های سختی در نظر گرفته شد. عنوان این مالیات ها، مالیات آسیب به محیط زیست بود.

در ایرلند در سال 2002 مالیات هایی بر کیسه ها پلاستیکی وضع شد. این مالیات ها به قدری سنگین بود که استفاده از پلاستیک در این کشور را با کاهش 90 درصدی روبرو کرد.

مقامات کشور ایتالیا به طور کلی استفاده از کیسه های پلاستیکی را ممنوع اعلام کرده و با وضع قوانین جدید، به حفظ محیط زیست در کشور خود کمک کردند.

در تایوان کمی شرایط سخت تر شد!! توزیع کیسه های پلاستیکی رایگان در فروشگاه ها و ظروف یکبار مصرف در رستوران ها و اغذیه فروشی ها ممنوع اعلام شده و سرپیچی از آن چه برای فروشندگان و چه برای خریداران، جرایم نقدی را به همراه دارد.

کشور چین از دیگر کشور هایی است که قرار است بر تولید پلاستیک قوانینی را وضع کند و طبق اخبار شنیده شده، در آینده ای نزدیک تولید پلاستیک های نازک (کیسه و…) در این کشور ممنوع میشود.

در اغلب کشور های اروپایی نیز مانند آلمان، بلژیک و.. بر تولید کیسه های پلاستیکی قوانین و مالیات های سختی وضع شده که در نهایت، کاهش استفاده از آن را در پی داشته است.

اقدامات صورت گرفته در ایران جهت کاهش استفاده از پلاستیک چیست؟

اقدامات صورت گرفته در ایران جهت کاهش استفاده از پلاستیک چیست؟ هیچ!!!

با کمال تأسف باید اعلام کنیم که در ایران هیچ یک از مقامات و دستگاه های رسمی به دنبال حذف و کاهش استفاده از پلاستیک در کشور نبوده اند و حتی نیم نگاهی نیز به این موضوع نداشته اند! در عوض و با وجود این خلأ وحشتناک از سمت دستگاه های اجرایی، برخی از گروه ها و جوامع محلی به صورت خودجوش، خود دست به اقدام زده و فعالیت هایی را در این زمینه انجام داده اند.

این فعالیت های در دو بخش اجرایی و فرهنگ سازی بوده است. همانطور که مشاهده کردید بخش عمده ای از مشکلات زیست محیطیِ مربوط به پلاستیک ها، به دلیل وجود کیسه های پلاستیکی بوده است. یکی از اقدامات اجرایی، منع استفاده از کیسه های پلاستیکی و توزیع کیسه های کاغذی در میان مردم توسط همین گروه های خودجوش بوده.

علاوه بر این برخی از شرکت ها و گروه های کوچک و بزرگ، به جای سرمایه گذاری بر روی صنایع پرسود، بر روی تولید کیسه و بسته بندی های غیر پلاستیکی با سود کم و با هدف فرهنگ سازی صحیح، سرمایه گذاری کرده اند.

به عنوان مثال میتوان به کیسه زباله خودرو اشاره کرد که توانسته تا حد زیادی در این فرهنگ سازی سهیم باشد. شرکت هایی که در گذشته برای تبلیغات کسب و کار خود از تقویم ها و سررسید های ساخته شده از پلاستیک استفاده میکردند، امروزه با سفارش این هدیه تبلیغاتی در تیراژ بالا، به طور غیر مستقیم بر ذهن مشتریان خود تأثیر مثبت میگذارند و به تحقق این اهداف والا کمک میکنند.

استفاده از کیسه های غیر پلاستیکی میتواند تا حد زیادی به کاهش پلاستیک در طبیعت کمک کند. این کیسه ها نهایتا در مدت زمان 200 تا 300 روز در طبیعت و حتی بدون نیاز به نور آفتاب تجزیه میشوند.

عمر این محصول در حین استفاده، عمر بالایی است و به هیچ عنوان قابل مقایسه با پلاستیک های یک بار مصرف نیستند. در نهایت نیز قیمت به صرفه و تأثیر گذاری بیشتر این محصول بر ذهن مخاطب باعث ایجاد سود مالی بیشتری برای سفارش دهندگان میشود.

کلام آخر

به عنوان کلام آخر باید به این نکته اشاره کنیم که استفاده از کیسه و بسته بندی های غیر پلاستیکی صرفا یکی از اقداماتی است که میتوان برای راحت شدن از شر این ماده نفرت انگیز انجام داد و به هیچ عنوان نباید از اهمیت فرهنگ سازی در راستای عدم استفاده از پلاستیک غافل شد. هر انسانی که به حفظ محیط زیست و زندگی خود و اطرافیان خود اهمیت میدهد، وظیفه دارد تا همواره به این موضوع توجه کند.

در این مقاله سعی شد تا در مورد روز جهانی بدون پلاستیک توضیحاتی را ارائه کنیم و با آمار و ارقام ذکر شده، شما را از اهمیت این روز با خبر کنیم.
با آرزوی موفقیت.